Enkele organisaties [i] uit het internationale netwerk Clean Clothes Campaign beslisten om te graven in het maakproces van een Zara hoodie met opschrift R-E-S-P-E-C-T. Wat blijkt? Inditex, de eigenaar van het merk Zara, maakt twee keer meer winst per hoodie dan alle mensen die betrokken zijn bij de productie er samen aan verdienen. Het onderzoek legde ook de omstandigheden bloot waarin de hoodie werd geproduceerd: mager loon, buitensporige uren en precaire contracten. De arbeid(st)ers in de productieketen betalen de prijs voor de druk die Inditex op zijn leveranciers uitoefent om hun prijzen te verlagen.
Inditex profileert zich als een transparant bedrijf dat naar eigen zeggen het grootste belang hecht aan alle mensen die betrokken zijn bij hun kleding. Maar maakt Inditex dat ook waar? Om dat na te gaan, brachten onderzoekers in kaart welke weg de hoodie aflegt die het opschrift draagt “R-E-S-P-E-C-T: find out what it means to me”. Dat opschrift verwijst naar de gelijknamige hit van Aretha Franklin uit 1967. De hoodie komt uit de collectie 'Join Life' van Zara’s 'duurzame' modelijn en wordt in West-Europa verkocht voor gemiddeld € 26,6.
Hoeveel verdient Zara, en hoeveel verdienen de mensen die aan de hoodie gewerkt hebben?
De betrokken organisaties onderzochten de weg die dit kledingstuk heeft afgelegd, helemaal tot aan de fabrieken in Turkije. Het veldonderzoek maakte duidelijk dat Inditex enorme druk uitoefent op leveranciers om de prijzen te verlagen: de fabriek die de 20.000 hoodies in elkaar naait kreeg slechts omgerekend € 1,53 per stuk, en het bedrijf dat de slogan printte kreeg 9 cent per print betaald. Geen wonder dat de fabriekseigenaren hun personeel minder dan een ‘leefbaar loon’ [ii] betalen.
Volgens onze informatie zouden werknemers 2000-2500 Turkse lira per maand verdienen (€ 310 – 390). Dit is slechts een derde van wat volgens Schone Kleren Campagne nodig is voor een ‘leefbaar loon’ (6.130 lira) in Turkije. En dat terwijl de gedragscode van Inditex stelt dat leveranciers salarissen moeten betalen die "voldoende zijn om in ieder geval te voorzien in de basisbehoeften van werknemers en hun gezinnen en andere behoeften die als redelijke aanvullingen kunnen worden beschouwd."
Eén van de kledingfabrieken waar de hoodie werd gemaakt zou vaak 24 uur per dag in bedrijf zijn om orders snel te kunnen leveren, in twee ploegendiensten. Dit zou betekenen dat het personeel ‘s nachts 12 uur lang moet werken, een praktijk die in strijd is met zowel de gedragscode van Inditex als de Turkse wet. In één van de fabrieken werken veel werknemers met dagcontracten, zonder de garantie dat ze de volgende dag weer werk hebben.
Aangezien het fast-fashionbedrijf geen gegevens onthult over de hoogte van de lonen van arbeid(st)ers en de verdiensten van leveranciers, maakten de betrokken organisaties eigen gedetailleerde berekeningen. Volgens deze berekeningen verdient Inditex €4,20 per hoodie: meer dan het dubbele van wat alle betrokkenen bij de productie eraan verdienen (€ 2,08) - van de katoenvelden in India, de spinnerij in Kayseri in centraal Turkije, tot de fabrieken in Izmir.
“Er is een alternatief voor het betalen van die magere lonen,” zegt Sara Ceustermans van de Schone Kleren Campagne in België [iii]. “Voor slechts €3,62 per artikel meer zou een leefbaar loon gegarandeerd zijn voor alle mensen die bij de productie betrokken zijn. Inditex, die in 2018 een recordwinst behaalde van 3,44 miljard euro, zou de rechten van de arbeidsters die bijdragen aan hun succes moeten respecteren en eindelijk aankoopprijzen gaan betalen die een leefbaar loon mogelijk maken.”
Klik door naar de longread over dit onderzoek
Uitgebreide toelichting bij de berekeningen door PublicEye (CH)
