Verslag community sessie 'Delen is de toekomst'

Op 13 januari 2023 organiseerden we samen met Repair&Share een eerste community sessie van het nieuwe jaar, met warme nieuwjaarswensen en een blik op de toekomst van spullen delen.

Enkele denkers-doeners met een passie voor delen, trokken de sessie op gang in een panelgesprek over hun ervaringen en dromen. Daarna gingen alle deelnemers aan de sessie aan het werk in kleine groepjes om ideeën te noteren voor betere, beter bekende, meer diverse … deelinitiatieven.

Panelgesprek

Deze mensen vormden het panel:  

• Zineb Delsa, organisator van de Babytheek in GC De Platoo in Koekelberg, Brussel en recent betrokken bij een Europees project rond inclusieve digitale tools voor spullenbibliotheken van de Babytheken, de Vlaamse Spelotheken en het Zweedse Leksaksbiblioteket
• Lieven D'hont, vanuit WijDelen vzw coördinator van de Vlaamse ‘Green Deal Huren en Delen’, ook trekker van Peerby België, online platform om spullen te delen met je buren, en freelance collega bij De Transformisten voor de uitbouw van het kinderfietsdeelsysteem Op Wielekes
• Angelo Meuleman, coördinator van Mpact, een platform om ritten, voertuigen en vakanties te delen
• Eva van Velzen, projectmanager bij De Transformisten, bezieler van projecten als het Grote Repareeronderzoek en de Burgerschool, mede-oprichter en trekker van de Babytheek, een netwerk van uitleendiensten voor babyspullen

We delen hier boeiende flarden uit hun gesprek, gemodereerd door Caroline Van Peteghem van De Transformisten.  

Zineb Delsa vertelde dat Babytheek De Platoo een uitgelezen kans is voor mensen uit de buurt om elkaar te leren kennen. “Dat maakt het voor mij een heel mooi project.”

Netwerken versterken, een gemeenschap vormen

“Omdat ik zelf een migratieachtergrond heb, probeer ik drempels weg te werken die het project kan opwerpen voor potentiële gebruikers uit onze diverse buurt, zoals taaldrempels, sociale drempels… Wanneer dat werkt en ik in de Babytheek nieuwe banden zie ontstaan tussen jonge ouders met verschillende achtergronden, met verschillende moedertalen, dan haal ik daar veel voldoening uit. In die zin past de Babytheek perfect in de missie van een gemeenschapscentrum: netwerken versterken, een gemeenschap vormen.”

Angelo Meuleman sloot aan bij het verhaal van Zineb. “Mensen hebben er nood aan om deel uit te maken van een community.”

“In steden wonen mensen dichtbij elkaar, er is veel potentieel voor vernieuwing en samenwerking. In die zin lijken (buurten in) steden op de dorpen van vroeger. In landelijke gemeenten ligt er meer afstand tussen de woningen en is er ook meer afstand gekomen tussen de bewoners. Ook die trend zie ik echter al zachtjes keren. De zoektocht naar een geschikte (betaalbare) woning duwt jonge gezinnen de stad uit, naar de gemeenten rond steden. Die jonge mensen nemen hun stedelijke mindset en openheid voor nieuwe systemen zoals deelsystemen mee naar het platteland.”

Meer doen met minder 

“Mpact, dat de filosofie huldigt van ‘meer doen met minder’, wil overal in Vlaanderen een uitgebreid aanbod leveren van diensten voor het delen van ritten, voertuigen en vakantie-ervaringen (vb. huisruil). Deelmobiliteit kent tegenwoordig een exponentiële groei. Toch kunnen we nog veel terrein winnen. Er zijn veel spelers die inzetten op het laaghangend fruit, bij Mpact zien we het als onze taak om hoger te klimmen en nieuwe doelgroepen in de samenleving te bereiken. Ik denk aan mensen die landelijk wonen, mensen met een klein budget…”

Eva van Velzen reageerde op Angelo: “In vergelijking met Mpact zitten de Babytheken nog in een beginfase. Het aantal Babytheken is weliswaar stevig gegroeid – ondanks de coronacrisis – van een pilootproject in GC Elzenhof, Elsene in 2018 tot meer dan 30 Babytheken verspreid over Vlaanderen en Brussel vandaag. Met dank aan de durvers onder de lokale besturen, provinciebesturen en Vlaanderen Circulair. Maar we bereiken voorlopig vooral de voorlopers, de ‘early adopters’. In wijken waar een nieuwe Babytheek neerstrijkt, sijpelt het verhaal langzaam door via mond-tot-mond reclame.”

Sterk focussen op de ecologische winst en sociale winst van delen

Net als Zineb wil Eva drempels wegwerken: “Naast een fysieke plek die iedereen uit de buurt welkom heet, hebben deelinitiatieven ook toegankelijke digitale tools nodig: om het aanbod van spullen te tonen, leden te registreren, reservaties en ontleningen bij te houden… In een Erasmus+ project met de Babytheken, de Vlaamse Spelotheken en een grote Zweedse spelotheek zijn we op zoek gegaan naar manieren om die digitale tools gebruiksvriendelijker en sociaal inclusiever te maken - voor gebruikers en vrijwilligers.”

“Ik hoop dat we naar een fase kunnen gaan waarin spullen delen het nieuwe normaal is, waarin deelhubs de nieuwe bruisende buurthuizen zijn. Daarbij moeten we sterk blijven focussen op de ecologische winst en sociale winst van delen. Dat zijn fundamenten voor de ‘deeleconomie’ die ik wil zien. Niet het snelle financiële winstbejag van AirBnB en de deelsteps die overal rondslingeren.”

Lieven D’hont reageerde op de insteken van Eva. “Het is heel waardevol om te zoeken naar digitale tools die het nodige gebruiksgemak bieden voor iedereen. Delen zou toch even eenvoudig moeten zijn als iets bestellen op Bol.com? Grote commerciële spelers kunnen ook nog zaken leren van kleine pioniers gerund door vrijwilligers. Hoe belangrijk het is om vertrouwen te installeren, bijvoorbeeld.”

De lokale huur- en deelmarkt vergroten, verduurzamen en meer verenigen

“Het is mijn droom om de lokale huur- en deelmarkt te vergroten, te verduurzamen en meer te verenigen. Ik denk dat commerciële en niet-commerciële spelers complementair kunnen werken en elkaar kunnen versterken om delen hier hoger op de agenda te krijgen. Daarom zet ik me in voor de Vlaamse ‘Green Deal Huren en Delen’, met steun van de Vlaamse overheid en Vlaanderen Circulair.”

“De gemiddelde Vlaming deelt of huurt nog niet. Voor de planeet is het nochtans hoog tijd dat we leren om te gebruiken wat we hebben. Een groter aanbod van deeldiensten kan delen aantrekkelijker maken. Met Peerby onderzoeken we in Nederland en in Vlaanderen wat de ideale schaal is van deeldiensten. Een Nederlander blijkt een gebied met 2.000 inwoners (gemiddeld) als “de buurt” te beschouwen. Bij kinderfietsdeelsysteem Op Wielekes lijkt een depot per 10.000 inwoners goed te werken.”

Het panel besluit: misschien moeten we per gebied van 2.000 à 10.000 inwoners op zoek naar een deelburgemeester!

Werk in groepjes

Net als bij de panelleden was er bij de deelnemers aan onze community sessie een grote passie voor delen, met vrijwilligers en medewerkers van gereedschapsbibliotheken, Repair Cafés, zelfoogstboerderijen, Deel IT, spelotheken, open ateliers, Babytheken; circulaire ondernemers; bewuste burgers.

Hier gaan we op een drafje door de ideeën die de deelnemers noteerden rond spullen delen: 

• De ideale plek: is vaak open, nabij en zichtbaar; clustert verschillende diensten; is gezellig en comfortabel; combineert een fysieke ontmoetingsplek met een toegankelijke, gebruiksvriendelijke digitale ruimte
• Solidariteit inbouwen: door zowel verbinding als kwaliteit centraal te stellen; starten van jongs af aan; meesurfen op het succes van tweedehands; een vrije bijdrage vragen
• De bekendheid vergroten: via samenwerking met diverse stakeholders, tussen (bottom-up en commerciële) initiatieven; door communicatiekanalen te diversifiëren, van mond-tot-mond over storytelling tot een Boodschap van Algemeen Nut; dankzij een goed vrijwilligersbeleid
• Welke uitbreiding van het deelaanbod? Immateriële zaken als ervaring en kennis, diensten als zonne-energie; speciaal keukengerief; feestartikelen; spullen voor sport en vrije tijd
• Drempels om te delen: gedoe; veelheid aan apps en platformen; piekmomenten; de noodzaak om te plannen; privacy; gebrek aan vertrouwen; kwaliteit van producten

Wordt vervolgd

We hebben alle vermelde ideeën netjes bewaard en besproken. We zetten die ideeën zeker nog op de agenda van de lerend netwerkmomenten die De Transformisten organiseert voor de Babytheken en andere deelinitiatieven. Het eerstkomende netwerkmoment is op 11 februari 2023 voor vrijwilligers van gereedschapsbibliotheken (in oprichting). Heb je zelf een idee voor een deelinitiatief? Heeft dit artikel jou geïnspireerd en wil je erover in gesprek? Neem gerust contact op met ons via info@detransformisten.be.  

Ook Mpact en WijDelen/Green Deal Huren en Delen kunnen er verder mee aan de slag.

Dankjewel aan de panelleden en aan alle deelnemers voor de inspirerende middag en Gemeenschapscentrum Elzenhof / Babytheek Elzenhof voor de fijne locatie.