Sommige klimaatvertragingsverhalen beklemtonen de zogezegde nadelen van klimaatbeleid. Daarop focussen we in dit laatste deel van onze reeks artikels. Broodnodige klimaatmaatregelen doorvoeren? Nu even niet. Want klimaatmaatregelen zijn onbetaalbaar. Ze treffen kwetsbare groepen. En fossiele brandstoffen zijn nu eenmaal nodig voor welzijn. Zou het?
1. Fossiele brandstof is nodig voor welzijn
“Fossiele brandstoffen zijn nu eenmaal vereist voor ontwikkeling. Geven we fossiele brandstoffen op, dan ontzeggen we de armen in de wereld hun recht op een modern levensonderhoud.”
We kunnen vooruitgang anders benaderen, als inzetten op een goed leven.
Is het werkelijk zo dat fossiele brandstoffen nodig zijn voor ons welzijn en dat gemeende klimaatactie onze welvaart zou doen kelderen. Journaliste Tine Hens gaat in op die klimaatdooddoener in haar boek ‘Het is allemaal de schuld van de Chinezen’, in het hoofdstuk: ‘We gaan terug toch niet terug naar de middeleeuwen?’ (tip: video-interview met Tine Hens door bibliotheek De Krook - 34'35"). Hens legt uit dat mensen net veel te winnen hebben bij een doeltreffend klimaatbeleid dat sociaal rechtvaardig is: een beter leven, met minder vervuiling en meer rust. We kunnen vooruitgang anders benaderen, als inzetten op een goed leven.
Politicus Jean-Marie Dedecker, voorzitter van LDD, vindt klimaatactie welvaartsvernietigend. In een opinie op Knack.be betuttelt hij de klimaatspijbelende jeugd als volgt: “Zouden we de studenten ook niet zeggen dat men probeert grote maatschappelijke en economische veranderingen af te dwingen en onze levenswijze tracht te kneden met inferieure technieken zoals windmolens, zonnepanelen en biomassa, en dit met een voor mij planeconomisch, welvaartsvernietigend en duizenden miljarden euro's verslindend doel? Zou je aan die koters ook niet bekennen dat ze straks bij kaarslicht zullen moeten studeren als de CO2-vrije kerncentrales het licht uitdoen, en dat de elektriciteitsfactuur van hun ouders een belastingbrief is dankzij de overgesubsidieerde duurzame energie?”
Hernieuwbare energiebronnen zorgen nochtans voor lokale jobs en ze maken ons onafhankelijk van minder bonafide staten die fossiele energiebronnen exporteren. Daarnaast zorgen ze voor propere energie die ons welzijn en onze gezondheid ten goede komt. We worden immers ziek van onze autoverslaving. De gezondheidskosten van luchtvervuiling worden in Vlaanderen jaarlijks op maar liefst 8 miljard euro geschat, terwijl de Vlaming door fijn stof bij levenslange blootstelling (met een levensverwachting van 82 jaar) nu gemiddeld meer dan een gezond levensjaar (14 gezonde maanden) verliest bij de huidige vervuilingsniveaus.
2. Sociale rechtvaardigheid als excuus
“Klimaatbeleid kost veel. En wie zal ervoor betalen? De middenklasse en de kwetsbare mensen.”
‘Fast fashion’ is een enorm probleem voor milieu en klimaat. De kledingindustrie is een van de grootste bronnen van CO2-uitstoot en een van de grootste producenten van afval. (Van de 100 miljard kledingstukken die in 2018 zijn gemaakt, is 60% binnen het jaar op de vuilnisbelt beland.) De modesector doet ook nog altijd te weinig voor een transparante productieketen; slechte arbeidsvoorwaarden en onveilige werkomstandigheden blijven schering en inslag. (Je kunt hier meer over lezen op cleanclothes.org/fashions-problems.)
Wie zich inzet voor ecologisch verantwoorde en eerlijke mode, zoals de Schone Kleren Campagne waar De Transformisten deel van uitmaakt, krijgt soms het verwijt dat eco & fair fashion alleen voor de happy few is. Mensen die moeten rondkomen met een beperkt budget zouden er geen boodschap aan hebben, zij kunnen immers enkel betaalbare kleren vinden in ketens als H&M en Primark.
Maar het model van H&M, Primark en consorten is allesbehalve sociaal. Wie er spullen koopt, krijgt vaak slechte kwaliteit en moet dus ook vaker nieuwe spullen kopen. En het wringt wanneer we armoede in het Globale Noorden als excuus gebruiken om sociaal onrecht in stand te houden in productielanden van kleding in het Globale Zuiden. Armoede is overal een onrecht. Het consumptiemodel van fast fashion is bovendien niet volhoudbaar voor de planeet, daar zullen mensen in armoede sneller onder lijden.
3. Beleidsperfectionisme
“We mogen enkel perfect ontwikkelde oplossingen uitproberen die door alle getroffen partijen gesteund worden, anders zullen we beperkte mogelijkheden tot draagvlak verspelen.”
Een illustratie vinden we bij Koen Van den Heuvel, Vlaams parlementslid voor CD&V, die in een opiniestuk op Knack.be op de rem gaat staan: “We hebben een ambitieus klimaatbeleidsplan, maar extra maatregelen zijn nodig. Die moeten we met gezond verstand uitwerken en uitvoeren. Dit vergt een maatschappelijk draagvlak. Extreme voorstellen zijn dan de snelste weg om dat draagvlak te laten wegsmelten als sneeuw voor de zon. Het heeft dan ook geen zin de revolutie af te kondigen, want dan haken mensen af en schieten we ons doel voorbij. Een revolutie verloopt te disruptief en brengt te veel onzekerheden en gevaren met zich mee. Maar het houdt ook geen steek de evolutie af te wachten, want dan doet iedereen gewoon voort en missen we de trein. (...) Ambitieus, maar redelijk. Dat is de weg vooruit inzake klimaatbeleid.”
Het is te gemakkelijk om je weg te stoppen achter de kosten en eventuele nadelen van klimaatbeleid, zodat je geen actie moet ondernemen.
Eerder in deze reeks brachten we al aan dat het klimaatbeleid van de Vlaamse regering allesbehalve ambitieus is. We vragen ons ook af of emissiereducties van minder dan 10 procent per jaar in de huidige tijden van klimaatcrisis überhaupt nog als redelijk te bestempelen vallen. Recent onderzoek heeft immers aangetoond dat rijke landen zoals België elk jaar opnieuw hun uitstoot met minstens 10% zouden moeten terugdringen. Dat is nodig als ze hun verantwoordelijkheid nemen en het klimaatakkoord van Parijs en de daaraan verbonden rechtvaardigheidsprincipes respecteren zonder te speculeren op negatieve emissietechnologiën.
Het is te gemakkelijk om je weg te stoppen achter de kosten en eventuele nadelen van klimaatbeleid, zodat je geen actie moet ondernemen. We verwijzen ook graag nog naar William Nordhaus, Nobellaureaat economie in 2018 die in zijn Nobellezing een klimaatopwarming van 4 graden als optimaal bestempelde. Dat is een enorme onderschatting van de gevolgen van de klimaatcrisis. Een opwarming van meer dan 2 graden - recent werd deze limiet zelfs bijgesteld naar anderhalve graad - brengt ons al in gevaar. Door klimaatverandering veroorzaakte extreme weerfenomenen kosten nu al stukken van mensen, ook het aantal vroegtijdige sterftes veroorzaakt door luchtvervuiling is dramatisch.
Zien we jou op Back to the Climate?
Laten we deze zondag 10 oktober 2021 massaal deelnemen aan de klimaatmars Back To The Climate in Brussel. Want er is nog tijd om de loop van de geschiedenis te veranderen als we de boel nu in beweging krijgen.
