Fernand Huts ironisch genoeg een punt: alleen maar méér geld of méér zaken willen doen, is voor veel jongeren geen aantrekkelijk perspectief. Ze willen het gevoel hebben dat ze een zinvol, vervuld leven leiden, en daarbij hoort de vrijheid om keuzes te maken.
De afbeelding onderaan dit artikel zegt het met een knipoog, maar voor de meesten onder ons zijn werk, gezin en sociaal leven de drie topprioriteiten die slechts met veel plannings- en vliegwerk te combineren zijn. Ik gooi ze alle drie voor de voeten van filosofe en schrijfster Tinneke Beeckman, fan van de praktische levenswijsheid van de Nederlandse filosoof Spinoza.
Laten we eerst even kijken naar werk. Welke plaats neemt het in ons leven in en waarom?
Beeckman: "Allemaal hebben we een inkomen nodig, eerst en vooral. Maar werk geeft ook zin aan ons leven; we ontlenen er deels onze identiteit aan, en werk geeft status. Doordat werk dus ook bepaalt wie we zijn, neemt het een belangrijke plaats in. Op zich is dat niet zo'n probleem. Het tempo is dat wel. Of je nu van klant naar klant rent of een lopende band probeert bij te benen: het tempo ligt zo hoog dat mensen behoefte hebben aan stiltehoeves of wellnesscentra. Ze verdienen dus ook geld om uit het te geven aan ontspanning, en om luxueus te ervaren dat het leven meer is dan werk. Bovendien is het werk ongelijk verdeeld. Veel mensen met een baan of een bedrijf plooien zich dubbel en werken voor twee, terwijl anderen geen werk vinden. Een derde probleem is de onvoorspelbare ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Zoals de Britse socioloog Richard Sennett uitlegt, ervaren veel mensen een grote kwetsbaarheid door de voortdurende technologische veranderingen. Die dreigen hun banen overbodig te maken. Ze moeten zich dus voortdurend aanpassen, bijscholen, maar zonder garantie op vast werk in de toekomst. Want wat vandaag relevant is, is morgen al gedateerd. De ratrace sluipt op allerlei manieren het leven binnen. Hoe hard je ook werkt, je vraagt je af of je wel voldoende doet om het onverwachte voor te bereiden."
Wat zijn de gevolgen daarvan precies?
"Of er nu een ouder is of twee: gezinnen staan onder druk. Meer dan ooit spenderen ouders tijd en energie aan hun kinderen, en toch twijfelen heel wat ouders of ze wel voldoende doen. Dat geeft stress: niemand wil het gevoel hebben dat zijn of haar kinderen iets tekort komen. Mensen willen het beste doen, en vaak horen daar bijvoorbeeld buitenschoolse activiteiten bij. Dus dan krijg je in de vrije tijd opnieuw een race van zwemles naar logopedie naar toneel of voetbal enzovoort. Mensen worden persoonlijk verantwoordelijk gehouden voor hun succes, en willen hun kinderen zo goed mogelijk voorbereiden op die competitieve toekomst. Het is de ratrace die het gezinsleven binnensijpelt."
Wat kunnen we daaraan doen?
"We zien dat ook op die gejaagdheid een reactie komt. Millennials, bijvoorbeeld, die volwassen zijn geworden na het jaar 2000, gaan anders om met hun tijd. Ze hebben goed begrepen hoe veranderlijk het systeem is, en ze gaan er niet van uit dat ze heel hun leven bij hetzelfde bedrijf zullen blijven met een vast contract. Daarbij maken ze gretig gebruik van nieuwe technologie, zoals sociale media. Ze vinden elkaar op online platformen, gaan veel meer losse samenwerkingsverbanden aan en proberen hun leven op hun eigen maat te organiseren. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het recente werk van Peter Singer, die voor 'effective altruism' pleit. Zo’n altruisme betekent dat je het best mogelijke wil doen voor de wereld door je geld aan het best mogelijke goede doel te doneren. Maar jonge mensen passen die bewuste reflectie over het goede leven evengoed toe op hun tijdsbesteding. Ironisch genoeg heeft Fernand Huts een punt: alleen maar méér geld of méér zaken willen doen, is voor veel jongeren geen aantrekkelijk perspectief. Ze willen het gevoel hebben dat ze een zinvol, vervuld leven leiden, en daarbij hoort de vrijheid om keuzes te maken. Wat mij net een goede zaak lijkt."
Slaag je er zelf in om dat toe te passen?
"Ik slaag er wel in om mijn werk zo te plannen dat ik er een paar keer per jaar enkele weken tussenuit kan. Maar het is een aandachtspuntje dat ik ook vaak hoor bij andere freelancers: je moet uitkijken dat je agenda niet dichtslibt en je moet neen durven te zeggen."
Bedankt voor je tijd :-)
Om af te sluiten nog enkele zomerse leestips van (en door) Tinneke:
Ignaas Devisch: Rusteloosheid. Over de positieve kanten van een mateloos leven.
Peter Singer: The most good you can do. Je geld en tijd doeltreffend inzetten voor een betere wereld.
Tinneke Beeckman: Door Spinoza's lens. Politiek, engagement, mindfulness en andere thema's bekeken door de bril van de verrassend actuele Nederlandse vrijdenker uit de 16de eeuw.
Met het project Simplify Life zet Netwerk Bewust Verbruiken de voordelen en geneugten van een eenvoudiger leven in kijker. Laat je inspireren door de getuigenissen op www.simplifylife.be en ontdek alles over delen, ruilen, repareren en upcycling. Een project in samenwerking met Vlaams-Brabant klimaatneutraal.
