In Vlaanderen kan elke school, overheid, sport- of jeugdvereniging en onderneming kostenloos sportmateriaal lenen bij een provinciale uitleendienst, gecoördineerd door 'Sport Vlaanderen'. Ook voorzieningen voor personen met een handicap kunnen sportmateriaal ontlenen; het aanbod omvat gespecialiseerde G-sportmaterialen. Een super service dus. Meer informatie over het aanbod, de voorwaarden, aanvragen en afhalen vind je op deze site.
Invididuele sporters en gezinnen zijn vaak al vertrouwd met de verhuur van fietsen, boten, wintersportmateriaal... Maar het is pas de jongste maanden dat we nieuwe, laagdrempelige deelinitiatieven zien ontstaan voor een veel breder aanbod aan sportmaterialen.
Kortrijk heeft sinds 2017 een 'Deelfabriek'. Het is een plek waar je spullen kunt delen, ruilen of herstellen. De initiatiefnemers koppelen lokaal, duurzaam en slim consumeren aan het stimuleren van een socialere, betaalbare en warme buurt.
De ervaring is tot nu toe zeer positief
In 2019 openden de Stad Kortrijk en Netwerk Bewust Verbruiken een Babytheek in de Deelfabriek, een uitleendienst voor babyspullen. Op hetzelfde moment ging Sportrijk er van start, een ruilwinkel voor sportkleding en -materiaal. Voor 10 euro ben je een jaar lid en krijg je 10 punten. Daarmee kun je kledij en kleine spullen ontlenen zoals rackets en halters. Er is ook een beperkt aanbod van groot materiaal bv. een fitnesstoestel. Die kun je maximum 6 maanden gebruiken. Je kunt ook punten verzamelen door bruikbaar sportmateriaal of draagbare sportkledij binnen te brengen. Voor 10 euro ben je een jaar lid en krijg je 10 punten. Daarmee kun je kledij en kleine spullen ontlenen. Je kunt ook punten verzamelen door draagbare sportkledij of bruikbaar klein sportmateriaal binnen te brengen.
Netwerk Bewust Verbruiken sprak met Ann Vandenhulle, de coördinatrice. De ervaring is tot nu toe zeer positief. Er zijn veel leden die terugkomen. Sportrijk ontvangt ook geregeld donaties van sportwinkels dus het aanbod is breed. Op dit moment is de locatie niet groot genoeg om de werking van Sportrijk uit te breiden. Maar dat is wel de droom van Ann: “van zodra er plek is starten we direct een echte uitleendienst voor sportmateriaal!”
MAAKbar in Leuven leende deze zomer een 40-tal tenten uit. Het ging om "weestenten" die door CAMP2CAMP werden opgehaald na verschillende festivals vorig jaar. De tenten werden eerst grondig gecheckt, schoongemaakt en opgelapt. Daarna konden ze mee met kampeerders. Leden van MAAKbar betaalden een bijdrage van 20 euro per week (lid worden kan vanaf 10 euro). Leuvenaars met recht op een verhoogde tegemoetkoming konden al een tent lenen aan 4 euro voor een week (via UiTpas-systeem).
We vroegen initiatiefnemer Magda Peeters hoe het is gelopen. Het was een succes, zeker voor herhaling vatbaar. Hoe meer mensen in contact komen met het idee rond gebruik in plaats van bezit, hoe beter. Zo redeneren ze bij MAAKbar. Afgelopen zomer kon MAAKbar het aanbod van kampeermateriaal en andere spullen voor de vrije tijd nog niet uitbreiden wegens plaatsgebrek. De komende zomers kan de organisatie misschien meer uitleenmogelijkheden creëren.
Op zoek naar goede voorbeelden in het buitenland, ontdekten we Fritidsbanken in Zweden.
Fritidsbanken is een bibliotheek voor sport- en vrijetijdsspullen. Het aanbod sluit aan bij de vrijetijdsbesteding van heel wat Zweden: schaatsen, skiën, ijshockeyen, skateboarden, voetballen, zwemmen... De meeste van die sporten vragen nogal wat uitrusting. Dat kost flink wat geld en vraagt ook opbergruimte. Een deelsysteem is daarom een handige oplossing.
Ultieme droom? In iedere Zweedse gemeente een Fritidsbanken, zodat elke burger toegang heeft tot sportmateriaal
Fritidsbanken is opgestart in 2013 in de kleine gemeente Deje nabij Karlstad. Inmiddels zijn er al 100 Fritidsbanken in heel Zweden. Het initiatief is er voor iedereen. Alle spullen zijn tweedehands. Lenen kan helemaal gratis voor 2 weken.
Eva van Velzen van Netwerk Bewust Verbruiken belde met Henric Byström, de communicatieverantwoordelijke van Fritidsbanken Sverige. Henric vertelde over de ultieme droom van de oprichters: dat er in iedere Zweedse gemeente een Fritidsbanken komt zodat elke burger toegang heeft tot materialen voor sport en vrije tijd. Idealiter neemt de lokale overheid het voortouw, zoals elke gemeente ruim 150 jaar geleden een bibliotheek oprichtte. De Fritidsbanken vormen een netwerk en ze gebruiken dezelfde communicatietools.
Afgelopen zomer organiseerden een 20-tal Fritidsbanken pop-up sportplekken om nog meer (jonge) mensen kennis te laten maken met het concept.
Fritidsbanken inspireert al andere deelinitiatieven: in het Zweedse Vasteras werd onlangs de eerste Kulturbanken geopend: een 'bibliotheek' voor muziek en knutselspullen.
Als bedenker van het concept Babytheek, de laagdrempelige uitleendienst voor babyspullen die in steeds meer steden en gemeenten wordt opgestart, voelt Eva een grote verwantschap met het initiatief. “Het was een enorm leerzaam en fijn gesprek en fantastisch om te weten dat vergelijkbare initiatieven zoals de Babytheek bestaan in andere landen met hetzelfde doel: toegang tot spullen voor iedereen, meer denken in termen van gebruik in plaats van bezit.”
Ken jij nog meer inspirerende voorbeelden van deelinitiatieven voor sportmateriaal en andere spullen voor de vrije tijd, in binnen- of buitenland? Broed jij op een plan om een deelinitiatief te starten? Neem contact met Eva van Velzen via eva(at)bewustverbruiken.be.
