Europa neemt eerste horde voor repareerbare huishoudtoestellen

Een stap in de goede richting, maar er is nog veel ruimte voor verbetering

In december 2018 en januari 2019 stemden de Europese lidstaten wetten rond huishoudtoestellen. Dat past in het Europees beleid rond ‘Ecodesign’. De wetgeving moet de ecologische voetafdruk van elektrische toestellen verkleinen, onder meer door producenten te verplichten om toestellen zo te ontwerpen dat ze lang meegaan en makkelijk te repareren zijn. Industriële lobbygroepen zetten de voorbije maanden alle zeilen bij om de nieuwe wetten af te zwakken en van repareren een lastige en dure onderneming te maken. Met een tiental organisaties uit verschillende landen gaven we tegengas. Wij voerden campagne voor het recht op repareren. Wat heeft dat opgeleverd? Wat vinden we van de definitieve wetsvoorstellen die in maart 2019 naar het Europees Parlement gaan voor goedkeuring? Ze zijn een stap in de goede richting, maar er is nog veel ruimte voor verbetering!

Goed nieuws: reservestukken moeten binnen de 15 werkdagen geleverd worden

Wat is het goede nieuws?

• Vanaf 2021 moeten alle koelkasten, diepvriezers, televisietoestellen, vaatwassers en wasmachines die in Europa op de markt komen, makkelijk te demonteren zijn. Niet alleen om ze te kunnen recycleren, maar ook om ze te kunnen herstellen. Dat wil zeggen dat je het toestel uiteen moet kunnen halen zonder het blijvend te beschadigen. Met andere woorden: geen toestellen meer die je niet open krijgt omdat ze dichtgelijmd of -gesmolten zijn.
• Een toestel dat je niet open kan vijzen omdat geen enkele schroevendraaier op de schroeven blijkt te passen? Ook dat is vanaf 2021 verleden tijd. Toestellen moeten immers te demonteren zijn met standaardmateriaal.
• Is het kabelsnoer van je TV kapot, is er een probleem met de elektronica in je wasmachine, breekt het deurslot van je vaatwas, … dan is dat geen reden meer om een volledig nieuw toestel te moeten kopen. Producenten worden immers verplicht om deze reserveonderdelen tot minstens 7 jaar na productie te blijven leveren.
• Maanden op een reservestuk moeten wachten, ook dat zou niet meer mogen gebeuren. Reservestukken moeten binnen de 15 werkdagen geleverd worden. 


Slecht nieuws: doe-het-zelvers, herstellers in Repair Cafés en onafhankelijke herstellers dreigen uit de boot te vallen

Welke overwinningen haalde de industrielobby binnen?

• Niet iedereen krijgt toegang tot alle reserveonderdelen en repareerhandleidingen. Met het argument dat het gevaarlijk is om iedereen zomaar aan toestellen te laten prutsen overtuigde de industrielobby de EU om de toegang voor consumenten, vrijwillige en onafhankelijke herstellens sterk te beperken.
• Een voorbeeld: is de afdichting van je koelkast kapot, dat zul je een nieuwe afdichting kunnen bestellen en de herstelling zelf doen. Is het lampje of de thermostaat kapot, dan is de fabrikant niet verplicht om jou dat reserveonderdeel te leveren. Je bent immers geen 'professionele reparateur'.
• Producenten mogen zelf bepalen wat de voorwaarden zijn om als professioneel reparateur erkend te worden. Ze kunnen er dus voor kiezen om erg weinig herstellers te erkennen, of heel strenge voorwaarden op te leggen zoals het volgen van dure opleidingen, het afsluiten van contracten met de producent,... Zo dreigen doe-het-zelvers, herstellers in Repair Cafés en onafhankelijke herstellers uit de boot te vallen.
• Niet alle onderdelen moeten als reserveonderdelen beschikbaar zijn. Bij televisietoestellen bijvoorbeeld moet het scherm niet vervangbaar zijn. Gaat je scherm stuk, dan is de kans groot dat je toch een volledig nieuw toestel zult moeten kopen.
• Niet alle onderdelen moeten apart verkrijgbaar zijn. Producenten mogen ervoor kiezen reservestukken als kit te verkopen. Bijvoorbeeld: is de kogellager van de wastrommel van je wasmachine kapot, dan kan het dat je verplicht wordt om een volledige wastrommel plus kogellager te kopen. Daardoor gaan je factuur en de ecologische kost van je reparatie uiteraard flink de hoogte in.

En nu?

De komende maanden worden ook ecodesign-wetten gemaakt voor andere courante toestellen, zoals stofzuigers, verwarmingstoestellen, airco, smartphones, laptops,... Die wetten zullen wellicht deze eerste ecodesign-wetten als vertrekpunt nemen. We zijn alvast tevreden dat in die eerste wetten duidelijk gekozen wordt voor een repareerbaar ontwerp van toestellen. Maar om te zorgen dat kapotte toestellen ook effectief gerepareerd worden, moeten alle obstakels weg die repareren onnodig duur en moeilijk maken.

Wij zullen de komende maanden dan ook campagne blijven voeren voor het recht op repareren. Met als belangrijkste eis dat ook doe-het-zelvers, consumenten en onafhankelijke reparateurs toegang krijgen tot zoveel mogelijk afzonderlijke reservestukken en repareerhandleidingen. En wat die veiligheid betreft: Geef mensen een goede repareerhandleiding en ze slagen er vast wel in het lampje in hun koelkast te vervangen zonder dat hun keuken explodeert.

Meer lezen

• Massive Right to Repair precedent (The Restart Project)
• Europe paves way for Right to Repair (EEB & ECOS)