Hoe duwen we ons consumptiepatroon naar een circulair model? In tijden van materiaalschaarste, doorslaande energieprijzen en voelbare gevolgen van de klimaatcrisis komt die vraag hoger op de maatschappelijke agenda.
Meer mogelijkheden creëren om spullen te delen is een van de sleuteloplossingen. Deelmobiliteit zit al jaren in de lift; deelsystemen voor auto’s en stadsfietsen hebben steeds meer tevreden gebruikers. Dankzij experimenten van onderop wordt ook het aanbod van spullenbibliotheken groter en diverser. Vaak gaat het om kleine initiatieven, ingebed in buurten, voor en door burgers die spullen willen delen.
Heel wat spullenbibliotheken zijn na een fase van experimenteren klaar voor opschalen, om een ruimer publiek te bedienen. Nu is het belangrijk om drempels voor deelname te zien en weg te werken.
Heel wat spullenbibliotheken zijn na een fase van experimenteren klaar voor opschalen, om een ruimer publiek te bedienen. In die fase is het belangrijk om drempels voor deelname te zien en weg te werken. De lidmaatschapsbijdrage laag houden of een sociaal tarief voorzien is belangrijk. Even belangrijk is de gebruikerservaring. De digitale omgevingen (websites, apps) die worden gebruikt, dienen intuïtief te werken. Het moet makkelijk zijn om het aanbod van een lokale uitleendienst voor werkmateriaal online in te kijken, helder hoe je daar een boormachine kunt reserveren en lenen… Jonge ouders willen vlot de weg vinden in de online catalogus van een Babytheek om een babybedje te reserveren, anders voelen ze zich niet welkom.
Dat de “user experience” van die digitale tools goed zit, is evengoed belangrijk voor de vrijwilligers die zich inzetten om delen mogelijk te maken. Want Spelotheek-vrijwilligers die problemen ondervinden om ontleningen van speelgoed te registreren voor gebruikers, verliezen misschien het plezier in hun vrijwilligerswerk.
Het is de overtuiging van De Transformisten, Vlaams Overleg Spelotheken en de Zweedse pionier van speelgoedbibliotheken ‘Leksaksbiblioteket’ dat het anders kan en moet. Daarom investeren we samen tijd in het Erasmus+ project ‘An inclusive perspective to digital tools in lending libraries’ (Een inclusief perspectief op digitale tools voor spullenbibliotheken) met steun van de Europese Commissie. Stap voor stap leidt dat project naar betere digitale applicaties voor deelinitiatieven, en naar een grote doorbraak van spullen delen!
Het Erasmus+ project ‘Een inclusief perspectief op digitale tools voor spullenbibliotheken’ start in april 2022 met het bezoek van een Belgische delegatie aan de Leksaksbiblioteket in Zweden, om ervaringen uit te wisselen. In juni 2022 volgt een co-creatiesessie rond digitale inclusie (met parallelle sessies in België en Zweden). Op 27-28 oktober 2022 zetten de partners van het Erasmus+ project een volgende stap tijdens een ontmoeting in België.
Bij de deelnemers: de voorzitter, medewerkers en vrijwilligers van de Leksaksbiblioteket in Zweden; medewerkers van Vlaamse spelotheken (De Wip, Stokpop, De Piepbal); vrijwilligers en medewerkers van Brusselse en Vlaamse Babytheken (Elzenhof, De Platoo, Destelbergen); vrijwilligers en medewerkers van De Transformisten.
Welk beleid stippelt de Europese Commissie uit omtrent digitale inclusie? En hoe spreken we Europa aan op verbeterpunten?
De deelnemers aan de ontmoeting in België onderzoeken de verantwoordelijkheid die diverse actoren dragen om digitale inclusie waar te maken. Ze gaan aan de slag met deze vragen:
Het project van De Transformisten, Vlaams Overleg Spelotheken en Leksaksbiblioteket rond een inclusief perspectief op digitale tools voor spullenbibliotheken krijgt ondersteuning via het Europese Erasmus+ programma. Maar hoe kadert het projectthema in het beleid van Europa? Biedt Europa voldoende effectieve beleidskaders voor digitale inclusie? We trekken met onze groep naar het Europees Parlement om dat uit te zoeken.
Na een korte rondleiding in het imposante gebouw door Sytske Jellema, medewerker van de Social Democrats, voeren we daar enkele boeiende gesprekken.
We praten met Mattias Bjärnemalm, adviseur digital policy voor de Pirate Parties (Greens/EFA-group). Hij meent dat spullenbibliotheken als burgerinitiatieven of commons initiatieven het meest gebaat zijn met free en open source digitale tools. Die kun je in een ruime community verbeteren tot ze aan al je eisen voldoen. Relevante beleidskaders zijn volgens hem digital learning voor volwassenen en consumentenrechten.
We praten ook met Europarlementslid Sara Matthieu (Greens). Zij spreekt nadrukkelijk haar steun uit voor deelinitiatieven als belangrijk element in een ontwikkelende circulaire economie en waardeert projecten die de circulaire economie op een sociale leest helpen zetten. Ze vertelt ook over haar engagement voor de circular tech economy en de repair beweging.
Europa legt nadruk op de digitale geletterdheid van de eindgebruiker. Europese (en andere) beleidsmakers zouden ook mogen ook kijken naar de verantwoordelijkheid van de tech sector; ze kunnen inclusief design stimuleren bij ontwikkelaars. Dat is althans de mening van Ines Vanlangendonck (Kamon), die als expert digitale transformatie en duurzame innovatie is betrokken bij ons project ‘Een inclusief perspectief op digitale tools voor spullenbibliotheken’.
Dit project empowert spullenbibliotheken om meer vruchtbare gesprekken op te zetten met software designers
Ines Vanlangendonck trok al een co-creatiesessie voor de Belgische deelnemers in juni. Nu neemt ze de hele groep mee in een boeiende oefening. Ze helpt acties naar de oppervlakte te brengen die Babytheken, spelotheken en andere spullenbibliotheken zelf kunnen realiseren op weg naar digitale inclusie. En ze verschaft de groep meer hefbomen om hieromtrent een vruchtbare dialoog op te zetten met software ontwikkelaars.
De groep gaat aan de slag met een “customer journey” map: het uittekenen van een klantreis die alle contactmomenten tussen de (potentiële) gebruiker / vrijwilliger en de organisatie onder de loep neemt. Er staat ook een persona-oefening op het programma, die de deelnemers leert om de mens steeds in het centrum te zetten (vb. hoe beleeft een alleenstaande mama onze service, vanuit welke motivatie blijven vrijwilligers aan de slag?). Ines Vanlangendonck neemt ook enkele internationaal erkende Inclusive Design recommendations door met de groep. Daar worden concrete voorbeelden en uitdagingen bij genoteerd.
Even belangrijk: tijd nemen om initiatieven te bezoeken en om te praten over gedeelde zorg, het recht op spel, welke betekenis spullenbibliotheken hebben voor de diverse buurten waarin ze opereren…
De “user experience” die de digitale tools van spullenbibliotheken bieden, hangt uiteraard samen met het geheel van ervaringen die gebruikers en vrijwilligers van spullenbibliotheken opdoen. In ons Erasmus+ project nemen we daarom ook tijd voor plaatsbezoeken en het uitwisselen van praktijkverhalen van de betrokken initiatieven. Met koffie en koek erbij, om de prachtige Zweedse fika-cultuur te eren. We halen eveneens inspiratie bij andere organisaties.
Samenwerken met een organisatie of initiatief lukt zoveel beter na een ontmoeting of bezoek. Daarom zijn we erg dankbaar voor de uitwisselingen tijdens ons gezamenlijk programma in België op 27-28 oktober. En daarom kijken we ook erg uit naar het slotstuk van ons Erasmus+ project: een gezamenlijk programma in Zweden 8-9 december 2022.
Daar staat een workshop op het programma met de software developers van de tools die nu courant worden gebruikt in spelotheken, Babytheken en andere spullenbibliotheken: MyTurn en Lend Engine. We bespreken welke ingrepen in de tools de inclusie zouden bevorderen, hoe we samen meer rekening kunnen houden met de diversiteit aan gebruikers en vrijwilligers / medewerkers.
De deelnemers komen ook terug op hun denkoefeningen rond beleid: kunnen ze vanuit hun ervaringen en uitwisseling beleidsaanbevelingen formuleren rond digitale inclusie? Daarover hoor je later meer!
