Eva De Groote werkte jarenlang in de Vlaamse kunstensector als curator en organisator. Eerst vanuit Kunstencentrum Vooruit en later vanuit stadslabo Timelab, onderzocht ze hoe kunstenaars, makers en burgers, experimenten konden opzetten om de samenleving anders te organiseren, meer in overeenstemming met onze veranderende wereld. Het voorbije jaar stond voor haar in het teken van innerlijke avonturen, nieuwe inzichten dienden zich schoorvoetend aan. In het kader van Simplify Life vertelt ze over vrijwillig en onvrijwillig experimenteren met tijd, over wikkelen en ont-wikkelen, en over een nieuwe vorm van verbonden zijn.
Lees hier haar volledige getuigenis:
In de vele uren ononderbroken afzondering kon ik voor het eerst sedert lang mijn eigen gedachten horen, voorbij het gepieker, de faalangst en de stress.
"Ik was jarenlang actief in de Vlaamse kunstenwereld als curator en organisator, eerst vanuit Kunstencentrum Vooruit en later vanuit stadslabo Timelab. Ik onderzocht hoe kunstenaars, makers en burgers experimenten konden opzetten om de samenleving anders te organiseren, meer in overeenstemming met onze veranderende wereld.
De aanslagen van 22 maart 2016 in Brussel kwamen en braken mij in twee stukken. Hoewel er in mijn familie- of vriendenkring niemand persoonlijk werd getroffen, kon ik van de ene dag op de andere niet meer vooruit. Het was alsof het nieuws een gat in mijn – al sterk geleegde – energietank had geslagen en ik nu alleen nog lijdzaam kon toezien hoe het laatste beetje van mijn krachten oploste in het niets.
Een bezoek aan de huisdokter onthulde tot mijn verbazing dat mijn bloeduitslagen tiptop in orde waren. In combinatie met mijn totaal wrak-zijn bevestigde dat het vermoeden van de dokter: een ‘textbook’ geval van burn out. Ze vouwde haar handen samen en keek mij over haar bureau aan vol mededogen. Ze zei dat ik moest rekenen op zes maanden thuis.
De eerste weken stonden in het teken van een fysiek en mentaal volledig uit elkaar vallen. Liters van verdriet verlieten mijn lichaam zonder dat ik kon duiden waarover het precies ging. Verwarring bevolkte mijn systeem in een voortdurende gepingpong met schaamte en angst. De verwarring had te maken met het niet kunnen plaatsen waar dit alles vandaan kwam, de schaamte ging over een fundamenteel niet-begrijpen waarom ik mezelf maar niet bij elkaar kon rapen.
De tweede maand bracht ik grotendeels door in de kleine stadstuin van mijn huis. Met een zachter wordende verbazing observeerde ik mijn stilvallen, mijn onvrijwillig experiment met het anders verbruiken van tijd, mijn niets-doen in het midden van de immer pompende drukte van de wereld. Vogels vlogen af en aan in een kwetteren van jewelste, druk druk druk in de weer met het bouwen van een nest. Eentje probeerde zich te lanceren vanop het gazon met een veel te grote tak. Telkens weer zeeg hij naar beneden, bek met tak voorop. Uiteindelijk slaagde hij erin om in een onwerkelijke beweging het takje tot vlakbij het nest te krijgen. Ik kon niet beslissen of ik dat nu knap vond of een beetje zielig.
Ik stootte op een boekje van Anselm Grün, hij is een monnik die schrijft over burn out, hij noemt het uitputtingsdepressie. Hij stelt dat burn out betekent dat je niet meer in contact bent met je bron. Je bent letterlijk uitgeput. Om weer gezond te worden moet het contact met de bron hersteld worden. Hij heeft het ook over kaders waarbinnen je functioneerde die niet meer passen. Kaders die je hebt opgebouwd doorheen je opgroeien en volwassen leven, kaders ook die je zijn aangereikt, soms opgedrongen door de samenleving. Een van de oefeningen die hij aanprijst om dichterbij je eigen essentie te komen is teruggaan naar je tijd als kind, als jongeling. Wat kon je toen urenlang doen zonder moe te worden? Wat deed je in je vrije uren, wat zocht je automatisch op. In mijn geval was dat ronddwalen in bossen en schrijven. Wat vreemd bedacht ik, dat ik intussen mijn leven heb opgebouwd zonder structurele ruimte voor die dingen.
In de volgende maand trok ik naar een natuurgebied in het pajottenland voor een driedaags verblijf in stilte en eenzaamheid. Geen enkel scherm of gerinkel, geen gejengel of gedoe. Het was een ontzettend cadeau. In de vele uren ononderbroken afzondering kon ik voor het eerst sedert lang mijn eigen gedachten horen, voorbij het gepieker, de faalangst en de stress. De boeken die ik dacht te lezen bleven aan de kant, in de plaats daarvan pulkte ik in het gras en observeerde het ritselen van de boomkruinen. De stilte was helend, ik voelde ruimte om te zijn zonder meer, het alsof er een soort van ont-wikkelen plaatsvond. Alsof de wikkels van een leven lang bouwen en construeren van mij afvielen en er iets kwam bloot te liggen dat om licht en adem vroeg.
In die dagen gebeurde er iets wonderlijks. Iemand bekroop me in mijn gedachten, iemand nieuw, een personage. Het was een jonge vrouw, een eigenaardig exemplaar. Ik zag wat ze uitspookte om zich overeind te houden in de stad zonder veel sociaal houvast. In de dagen die volgden bleven mijn gedachten bij haar en kwam er een volledige plot te voorschijn, compleet met een tweede verhaallijn en een aantal nevenpersonages. Met een gevoel van een zekere oplading en een soort van vertrouwen keerde ik terug naar de stad.
Het gevoel van schaamte is intussen veranderd in een aanvaarden van kwetsbaarheid. Het gevoel van falen getransformeerd in het verwelkomen van een niet-weten. Het zijn dingen die ik ben gaan koesteren voor het vervolg van mijn weg.
Eens terug kon ik de oplading en het gevoel van vertrouwen niet lang vasthouden, nog steeds was ik fysiek amper tot iets in staat. De onrust sloeg weer toe: ik begon mij te realiseren dat ik niet terug zou kunnen naar mijn oude leven. Wat dan? Ik probeerde plannen te maken. Zou ik niet onafhankelijk aan de slag kunnen, als coach bijvoorbeeld? Dat laatste had ik immers mijn ganse loopbaan met kunstenaars gedaan maar officiële scholing had ik er niet voor. Misschien kon ik een opleiding volgen. Ik vond er een die zou starten op het einde van mijn ziekenverlof en schreef me in. Ik probeerde om te construeren, om terug op te bouwen.
Oktober kwam, nooit had ik gedacht om langer dan zes maanden thuis te zijn maar nu bleek het toch niet anders te kunnen. Mijn lichaam was verworden tot een wezen met een heel eigen agenda, dat mij op een onhandige manier trachtte te gidsen, zo leek het, maar in welke richting begreep ik nog steeds niet goed. Voor een aantal dingen kreeg ik een rantsoen energie toebedeeld, voor de meeste dingen niet. Ik trachtte mijn vroegere leven op te pikken maar was weer net zo uitgeput als vele maanden eerder. Ik begon te panikeren dat ik nooit meer de oude zou zijn. Geliefden en geduldigen bleven mij omringen, sommigen spraken uit een diepe eigen ervaring op vlak van burn out. Ze zeiden mij dat het er niet om ging terug te keren naar mijn oude ik maar wel om een nieuwe versie te ontdekken.
De huisdokter droeg mij opnieuw op om de dingen dag per dag te bekijken en enkel bezig te zijn met datgene waarnaar mijn hart verlangde. Mijn hart. Die innerlijke stem. Dat vreemde weten diep binnenin. Als ik goed luisterde wist ik het. Ik zegde de opleiding af en organiseerde een nieuwe afzondering. Als in een roes schreef ik een eerste versie van het verhaal dat huishield in mijn gedachten. Het gutste er uit en liet mij verlaten achter. Schrijvend had ik een soort van geluk ervaren dat totaal nieuw voor me was. Dit was wat ik wou doen. Dan weer zakkende schouders. Hoe dit praktisch te organiseren?
Ik stootte op een artikel van Chris van Camp over burn out als remedie in plaats van als ziekte. ‘Zou het kunnen dat niet wij en onze naar zelfverwerkelijking hunkerende natuur zijn veranderd, maar gewoonweg de samenleving?’ vraagt ze zich af. In verwijzing naar een Poolse psycholoog Kazimierz Dabrowski spreekt ze over positieve desintegratie en een gezonde honger naar zelfverwerkelijking. Het artikel sterkte mij op mijn pad. Misschien was mijn lichaam in plaats van een spelbreker een wijs instrument . En mijn verlangen een kompas om de weg te vinden.
Januari 2017, een nieuw jaar is gestart. Het gevoel van schaamte is intussen veranderd in een aanvaarden van kwetsbaarheid. Het gevoel van falen getransformeerd in het verwelkomen van een niet-weten. Het zijn dingen die ik ben gaan koesteren voor het vervolg van mijn weg. Ik ben van plan om stap voor stap een nieuwe weg te zoeken navigerend op mijn innerlijk kompas. Ik volg mijn neus en doe interviews met een aantal mensen, ik start met een straatboekproject, ik heb alvast één betaalde opdracht: het schrijven van levensverhalen. De telefoon gaat. Een dame van de organisatie Netwerk Bewust Verbruiken, of ik wil deelnemen aan een conferentie Simplify Life, met een korte lezing gekoppeld aan het thema ‘Het is jouw tijd, ga voor de essentie’. Mijn innerlijke stem heeft al toegezegd voor ik het goed en wel besef. Daarna moest ik verzinnen wat ik hier vandaag zou brengen.
Het kon alleen maar mijn eigen verhaal zijn. En een paar inzichten die ik heb verzameld onderweg. Bijvoorbeeld over onze samenleving en hoe die wordt geteisterd door burn out en andere uitputtingsverschijnselen. Wat als het hier niet gaat om gevallen van individueel falen maar om een symptoom van groter falen, van de systemen die wij hebben bedacht om in te leven?
Wat als de kaders die we hebben geconstrueerd en die we elke dag meedragen, kaders opgelegd door onszelf en onze omgeving, in sommige gevallen gewoon niet meer passen? Misschien zijn ze te complex geworden en staan ze te ver af van onze essentie? Misschien zijn de kaders loodzware dingen geworden die vooral bakken energie vragen om mee te torsen.
Soms moeten de dingen uit elkaar vallen voor er ruimte kan komen voor iets anders. Dat is een behoorlijk beangstigend proces. Het heeft te maken met het lossen van controle en met overgave. Met een aanvaarden van kwetsbaarheid, en een niet-weten. Met vertrouwen hebben. Met laten groeien in plaats van construeren.
Om dichterbij je eigen essentie te komen moet je ont-wikkelen. De wikkels afrollen. Van daaruit is het mogelijk, denk ik, om een ander soort van verbondenheid te ervaren, een fundamentele diepe verbondenheid die volgens mij maakt dat je op een totaal andere manier in de wereld staat en handelt.
Het goede nieuws is dat je er meteen mee kan beginnen. Vanavond. Installeer je op een rustige plek en ga op trektocht richting innerlijke bergtop. Het is wonderlijk. Onder alle beslommeringen en dagdagelijks stress, onder alles wat af te werken is of eraan komt, onder alle zelf- en ander oordeel, is er een plek van sereniteit waar je altijd naar toe kan. Om even aan de oever van je rivier te gaan zitten. Om te putten uit je bron.
Misschien is het collectief luisteren naar onze eigen innerlijke stem, dicht bij die essentie, bij die innerlijke bron, wel wat ons te doen staat in deze vreemde scharnierperiode in de geschiedenis."
Eva De Groote, 12 februari 2017
Lees op Nieuwe Einders meer verhalen van Eva de Groote.
Met het project Simplify Life zet Netwerk Bewust Verbruiken de voordelen en geneugten van een eenvoudiger leven in kijker. Laat je inspireren door de getuigenissen op www.simplifylife.be en ontdek alles over delen, ruilen, repareren en upcycling. Een project in samenwerking met Vlaams-Brabant klimaatneutraal.
