Earth Overshoot Day landt dit jaar op 22 augustus, met dank aan corona

 
Earth Overshoot Day is de dag waarop we als mensheid collectief hebben verbruikt wat de aarde in één jaar kan vernieuwen. Vanaf die dag tot 31 december duwen we onze planeet in het rood.

In 1970 was het de laatste keer dat de Earth Overshoot Day samenviel met het jaareinde. Sindsdien komt hij elk jaar een beetje vroeger. In 2018 en 2019 reikte de biocapaciteit van de aarde om te voorzien in de ecologische voetafdruk van de mens maar tot 29 juli.

Alsof we niet 1 maar 1,6 aardes hebben

In 2020 zette het coronavirus wereldwijd een rem op de economische activiteit, de mobiliteit en de consumptie. Daardoor verschoof Earth Overshoot Day naar 22 augustus. Ten opzichte van 2019 is de CO2-uitstoot verminderd met 14,5%. Dat hebben we vooral te danken aan een lager energieverbruik. Zelfs een pandemie is evenwel niet in staat om ons binnen de grenzen van de planeet te laten leven; in 2020 verbruiken we nog altijd natuurlijke bronnen alsof we niet 1 maar 1,6 aardes hebben. 

Het uitgebreide rapport van het Global Footprint Network dat jaarlijks de datum van Earth Overshoot Day berekent met behulp van VN-statistieken, toont ook hoe de ontbossing en de voedselvraag evolueerden en welke andere factoren van invloed waren op de wereldwijde ecologische voetafdruk.

#MoveTheDate

Het is al eerder gebeurd dat Earth Overshoot Day enigszins wordt teruggeduwd, bijvoorbeeld in de nasleep van de financiële crisis van 2008. De algemene trend van de voorbije jaren bleef evenwel dat de datum steeds naar voren schuift. Onze ecologische voetafdruk structureel terugdringen zullen we dan ook niet realiseren met crisissen, die een verschrikkelijke menselijke kost hebben. Dat kan enkel met doelbewuste inspanningen die leiden naar systeemveranderingen.

Onder de noemer #MoveTheDate inspireren burgers wereldwijd elkaar om in haalbare stappen alvast hun persoonlijke voetafdruk te verkleinen en de aarde wat langer respijt te geven.

De verborgen impact van spullen

Bij Netwerk Bewust Verbruiken krijgen we vaak de vraag welke inspanningen het meest winst betekenen voor de planeet. In onze antwoorden verwijzen we graag naar onderzoek dat in Nederland is verricht.

Koop minder, kies voor kwaliteit, koop lokaal, deel, hergebruik en repareer

Het onderzoeksbureau CE Delft berekende dat Nederlandse gezinnen gemiddeld de grootste CO2-uitstoot veroorzaken met de aankoop van producten zoals elektrische apparaten: ruim 6000 kilo per jaar. Voor voeding (en bereiding) stoot een gezin bijna 4500 kilo CO2 uit. Met de auto (brandstof, productie) stoot een huishouden per jaar 3800 kilo CO2 uit en in de categorie wonen (gas, elektriciteit, materialen voor de bouw van woningen) draagt een huishouden ongeveer 3700 kilo CO2 bij. De impact van vliegreizen is ook groot: gemiddeld 1900 kilo CO2 per gezin. Vergelijk dat even met de uitstoot van reizen met het openbaar vervoer: zo’n 100 kilo per jaar.

De milieu-impact van gekochte spullen is dus het grootst. Dat ligt aan de grote hoeveelheden water, grondstoffen en energie die nodig zijn voor mijnbouw, productie en transport. Een gemiddelde consument gebruikt zes keer zoveel energie als hij opmerkt. Daarom adviseert Netwerk Bewust Verbruiken graag: koop minder spullen, kies voor betere kwaliteit, koop lokaal, deel je spullen, hergebruik en repareer.

Systemische verandering nodig

Systemische problemen vragen echter ook oplossingen die verder reiken dan individuele inspanningen. Een initiatief als Earth Overshoot Day richt zich misschien naar burgers; het mag ook een wake-up call zijn voor producenten, handelaars en overheden.

Ons economisch groeimodel waarin wegwerpproducten de norm zijn, is niet langer houdbaar. Bewust kiezen voor een switch naar duurzame, kwaliteitsvolle en herstelbare producten zou niet alleen de planeet ten goede komen maar ook kansen creëren voor een duurzame relance van onze lokale economie, gebaseerd op diensten.

Laten we de datum van Earth Overshoot Day écht opschuiven. Laten we kiezen voor minder maar beter en voor een duurzaam systeem ten dienste van een leefbare planeet.

Bronnen

• Overshootday.org
• CE.nl/publicaties/2436/uitstoot-broeikasgassen-in-nederland
• Trouw.nl/nieuws/wij-consumerende-nederlanders-zijn-de-echte-vervuilers
• Trouw.nl/nieuws/duurzame-100-een-beter-milieu-begint-bij-een-karrevracht-aan-cijfers
• BabettePorcelijn.com/#home-hidden-impact

Noten

• Earth Overshoot Day toont de verhouding tussen het vermogen van de aarde om hulpbronnen te genereren, haar ‘biocapaciteit’, en de vraag van de mensheid naar natuurlijke hulpbronnen, samengevat als ‘ecologische voetafdruk’. Informatie over de berekening van Earth Overshoot Day in 2020 vind je hier
• Als de hele wereldbevolking zou verbruiken zoals de gemiddelde Belg, zou Earth Overshoot Day niet landen op 22 augustus maar op 5 april 2020, zo tonen de cijfers van het Global Footprint Network die inzoomen op elk land: