Net als nieuwe kleertjes dragen knuffels, lappenpoppetjes en (speel)dekentjes vaak restanten van chemicaliën met zich mee. Die komen op de stof terecht tijdens de fabricatie, en daarna via de plastic verpakking waarin ze vervoerd worden. Ook knuffels van pluche en hun vulling kunnen schadelijke chemische bestanddelen bevatten. Stop speelgoedtextiel minstens één keer in de wasmachine voor je het in de buurt van de baby legt. Koop stoffen poppen en knuffels van natuurlijke vezels. Staat het label Oeko-Tex 100 vermeld, dan weet je dat de stof niet schadelijk is voor de gezondheid.
Kinderen en vooral baby’s hebben geen bergen speelgoed nodig. Bovendien vinden ze tweedehands speeltjes vaak even leuk als nieuwe. Een alternatief voor speelgoed is een leuk boek om voor te lezen, een bon voor een activiteit of een bijdrage voor een kindvriendelijke tuin.
Houten speelgoed scoort doorgaans beter op milieuvlak dan kunststof. Het is een natuurlijk materiaal dat ook weer afgebroken kan worden. Toch is het ene hout het andere niet, en is niet alles even duurzaam of gezond voor je kind. Houten speeltjes met een FSC-keurmerk garanderen dat het hout afkomstig is van duurzaam beheerde bossen. Vermijd speelgoed dat bestaat uit triplex of aan elkaar gelijmde houten onderdelen. Chemische lijm kan giftig zijn en is schadeliijk voor het milieu. Geef de voorkeur aan massief hout dat onbeschilderd is of met een natuurlijke wax bewerkt. Is het toch geverfd of gekleurd, dan garandeert het DIN 53160-keurmerk dat de verf zweet- en speekselresistent is. Enkele fabrikanten van duurzaam houten speelgoed en bijtringen zijn Smiling Tree, Grimm's en Plan Toys.
Poppen en speelgoed uit zacht plastic kunnen schadelijke weekmakers (ftalaten) bevatten. Deze stoffen kunnen een hormoonverstorende werking hebben op de lever, nieren en voortplantingsorganen. Geef je baby daarom geen speelgoed van plastic dat volgens het label niet geschikt is voor kinderen onder de leeftijd van 3. De hormoonverstorende stof bisphenol A (bpa) wordt in de EU verboden, maar voorlopig alleen in babyflessen. Kijk daarom zeker of er een BPA-vrij-logo staat op kunststof speelgoed. Ook plastic elementen op een speelkleed kunnen pvc of bpa bevatten. Ruik aan het speelgoed voor aankoop. Heeft het een chemische, onaangename geur, laat het dan liggen. De Gezinsbond en de Nederlandse website Een Veilig Nest maakten een lijst met te vermijden hormoonverstorende stoffen in speelgoed, zoals bpa, parabenen en vlamvertragers. Daarin kan je opzoeken wel stoffen zich in welke producten bevinden en hoe je ze kan herkennen én vermijden.
Bamboe is de snelst groeiende houtachtige plant ter wereld. Als voor de teelt geen andere bossen moesten sneuvelen, biedt het een goed alternatief voor traditioneel hout. Hape is een bekend merk van duurzaam bamboespeelgoed. Je kan het onder andere kopen bij Bamboo Toys. Natuurlijk rubber, afkomstig van de rubberboom, is dan weer een goed alternatief voor kunststof. Er komt ook steeds meer speelgoed van bpa-vrij kunsttof op de markt ontwikkeld uit afvalmaterialen als melkbussen of tapijten. Vraag ernaar bij je verkooppunt.
Kinderen en vooral baby’s hebben geen bergen speelgoed nodig. Bovendien vinden ze tweedehands speeltjes vaak even leuk als nieuwe. Misschien kan je speelgoed ruilen met bevriende ouders, of vind je het op de tweedehandsbeurzen van de Gezinsbond. Deze pagina geeft een overzicht van alle tweedehandskanalen, van zoekertjessites tot kringwinkels en rommelmarkten. In spelotheken kan je speelgoed voor een bepaalde periode ontlenen. Voor iets oudere kinderen is er het speelgoedabonnement Again Again. Je bestelt een pakket online, krijgt het thuis geleverd en kan het na drie maanden weer inruilen voor ander speelgoed. Een gelijkaardige star-up is Puur Plezier.
Kleine kinderen kiezen zelden zelf met wel speelgoed zij opgroeien. Het zijn de ouders, grootouders, meters en peters, vrienden en andere familieleden die hen de speeltjes geven. Een alternatief voor speelgoed is een leuk boek om voor te lezen, een bon voor een activiteit (babyzwemmen, kinderboerderij) of een bijdrage voor een kindvriendelijke tuin.
