Verlaag de drempel tot spullen delen

Wist je dat

Wist je dat we 80% van onze spullen niet vaker dan 1 keer per maand gebruiken? Denk aan een boormachine voor een klusje, een tandem voor een uitstap, een barbecue of Viking Kubb spel voor een familiefeest, een kampeerstoel ... Dat we die spullen toch in huis halen, heeft een grote impact op het milieu. Als we vaker spullen zouden delen, hoeft er minder geproduceerd te worden, verbruiken we minder natuurlijke hulpbronnen en reduceren we onze CO2-uitstoot.

Goed nieuws: er bestaan al heel wat mogelijkheden om spullen te delen. Iedereen kent de bibliotheek waar je boeken kunt lenen. Maar er zijn ook gereedschapsbibliotheken waar buurtbewoners werkmateriaal lenen voor een klus en het daarna terugbrengen. Er zijn lokale deelinitiatieven voor babyspullen, speelgoed en vrijetijdsmateriaal. En er is Peerby, het digitale platform dat buren in contact brengt die spullen van elkaar willen lenen of huren. Toch is delen nog niet mainstream. Waaraan ligt dat? 

Als het aan ons ligt, heeft morgen elke buurt een circulaire hub waar buurtbewoners handige spullen delen (en herstellen)

Wie al jarenlang aan de weg timmert naar meer spullen delen en ‘collectief consumeren’, weet dat mensen nog heel wat drempels ondervinden. Lieven D’hont, ondernemer in de deeleconomie en trekker van het online deelplatform Peerby België, vertelt: “Nog niet iedereen is vertrouwd met deelinitiatieven. Niet iedereen kan vlot overweg met digitale platformen. Sommige mensen maken zich zorgen: wat als ik iets (uit) leen en het loopt mis?” 

Inez Louwagie is coördinator van De Transformisten en Repair&Share, actieve middenveldspelers die deelinitiatieven zoals gereedschapsbibliotheken en Babytheken begeleiden. Zij vertelt: “Delen is aan een opmars bezig. Vernieuwende initiatieven zoals gereedschapsbibliotheek Tournevie in Brussel, opgericht in 2015, inspireren vele anderen. Vandaag tellen we in Vlaanderen en Brussel al tien gereedschapsbibliotheken. Als het aan ons ligt, heeft morgen elke buurt een circulaire hub waar buurtbewoners handige spullen delen (en herstellen).”

Spullen delen stimuleren en uitdrukkelijk waarderen

Het project Superdelers zocht een antwoord op die drempels. 

Twee proeftuinen experimenteerden met de link tussen gemeenschapsmunten en spullen delen

De trekker van het project is Muntuit. Die organisatie ontwikkelt, begeleidt en promoot gemeenschapsmunten. Die complementaire of lokale munten waarderen mensen wanneer ze zich inzetten voor een meer sociale en duurzame samenleving. Omdat gereedschapsbibliotheken en andere deelinitiatieven voor spullen zowel sociaal als ecologisch zijn, wou Muntuit onderzoeken of het gebruik van gemeenschapsmunten de praktijk van spullen delen kan bevorderen en toegankelijk kan maken voor maatschappelijk kwetsbare groepen.

Muntuit vond twee lokale partners en beheerders van een gemeenschapsmunt bereid om als ‘proeftuin’ te dienen. Beide proeftuinen experimenteren met de link tussen de (munt)gemeenschap en spullen delen: 

• Buurtwerk Posthof vzw dat het project ‘Buurtijd’ en de gemeenschapsmunt ‘Buur’ (β) runt in Berchem. Bij Buurtwerk Posthof in Berchem werd in het voorjaar van 2021 een gereedschapsbibliotheek gelanceerd: GeriefBieb. Je kunt er met euro’s of met de gemeenschapsmunt Buur materiaal ontlenen. Vrijwilligers houden de bib open, regelen transport indien nodig, onderhouden en herstellen het materiaal én maken gebruikers wegwijs op het Peerby-platform indien het gevraagde materiaal niet beschikbaar is in de gereedschapsbib. 
• VOC Opstap vzw die de gemeenschapsmunt ‘TalentO’ coördineert in Roeselare. VOC Opstap startte in het najaar van 2021 met een uitleendienst voor vrijetijdsmateriaal. In ruil voor een klein prijsje of een TalentO kan je gezelschapsspelen, kampeermateriaal, sportgerief.... lenen. Ook hier zorgt men voor onderhoud, transport en opslagplaats.

Muntuit nodigde ook experten delen en ‘collectief consumeren' uit om het project te versterken. De Transformisten ging enthousiast in op die vraag, net als  

• Het online deelplatform Peerby België, beheerd door WijDelen vzw 
• Repair&Share vzw dat de hersteleconomie aanzwengelt, onder meer door het stimuleren en omkaderen van gereedschapsbibliotheken en gedeelde atelierruimtes 

In de periode 2020 > 2022 experimenteerden Muntuit, Buurtwerk Posthof / Buurtijd, VOC Opstap / TalentO, Peerby België, Repair&Share en De Transformisten samen met methoden om het delen van spullen te stimuleren en uitdrukkelijk te waarderen. We delen graag de ervaringen en inzichten. 

Word een superdeler  

Superdelers zijn actoren die een stapje verder zetten om het delen van spullen mogelijk te maken. Ze zorgen ervoor dat mensen elkaar vinden, dat spullen op hun bestemming geraken, dat spullen verzorgd en hersteld worden,... Ze zorgen dus voor het gemeenschapswerk rond de spullen. Hoe meer
Superdelers er zijn, hoe beter de praktijk van delen kan worden ingebed in buurten. 

Doorloop het draaiboek samen met je team van medewerkers, vrijwilligers... Zo is je initiatief van in het begin gedragen

Wil je als organisatie, burgerinitiatief of lokale overheid het delen van spullen laagdrempeliger maken? Heb je een spullenbibliotheek en zie je die graag sociaal inclusiever worden? Met het draaiboek 'Van deelplatform naar gedeeld platform' loodsen we je door de stappen die nodig zijn om zelf een Superdelersgroep te organiseren. (Indien je nog geen spullenbibliotheek runt maar er een wil opstarten, is ook de handleiding gereedschapsbibliotheken een handige leidraad.) 

Doorloop het draaiboek 'Van deelplatform naar gedeeld platform' samen met je team van medewerkers, vrijwilligers... Zo is je initiatief van in het begin gedragen. Het draaiboek omvat een concreet stappenplan met invulposters. Die zijn toegevoegd als bijlage. (Het stappenplan en de invulposters zijn geïnspireerd door de Platform Design Toolkit van Boundaryless. Dat is een tool die je vrij kunt gebruiken en aanpassen onder de Creative Commons licentie Naamsvermelding-GelijkDelen / CC-BY-SA.)

> Download het draaiboek met stappenplan hier

Het draaiboek voor Superdelers werd gepresenteerd in Buurthuis Posthof in Berchem op 19 mei 2022. Die dag vierde Buurtwerk Posthof 1 jaar GeriefBieb en de officiële opening van NaaiPunt.